| «Өз ихтияри билән» | |
|
«Өз ихтияри билән»
Йеқинда Қ.Ғоҗамияров намидики җумһурийәтлик дөләт академиялик Уйғур музыкилиқ-комедия театрида өзбәк язғучи-драматурги Өлмәс Умарбековниң «Өз ихтияри билән» намлиқ психологиялик драмисиниң премьериси болуп өтти. Әсәрни Қазақстан Җумһурийитиниң хизмәт көрсәткән әрбаби Алимҗан Әйсаев тәрҗимә қилип, сәһниләштүргән. Мәшүр САСИҚОВ, «Уйғур авази», 18.05.23 «Uiğur avazi» Әсәр тоғрилиқ сөз қилғанда, униңда бүгүнки күндә җәмийитимиздә әң актуал мәсилиләрниң бири – адәмләрниң бойида мәнсәпхорлуқ, виждансизлиқ охшаш илләтләр овҗ елип, уларниң меһир-шәпқәт, сәмимийлик вә вападарлиқ охшаш есил хисләтләрни тамамән йоқатқанлиғи һәққидә болиду. Ейтайлуқ, әсәрниң баш қәһримани Қудрәт Батуров аддий ишчидин таки нами җумһурийәт даирисидики әң чоң мәһкиминиң мудириғичә көтирилгән болуп, узун жиллар адил хизмәт қилиду. Бирақ, заман рәптайиға бола, йәни ишләпчиқириш саһасидики йеңилиқлардин убданла хәвәрсиз қалғанлиғини етирап қилған һалда өз орнини яшларға бошитип беришкә қарариға келиду. Әлвәттә, униң иштин кетишигә беваситә рәһбири Шәрип Рәхимоғли (Халмурат Мунаров) қаршилиқ билдүргинигә қаримай, у өз райидин қайтмайду. Шундақ қилип, Қудрәт Батуров өз ихтияри билән иштин бошайду. Шу-шу болдидә, биринчиләрдин болуп, бүгүн-әтә той қилиш алдида турған қизи Зумрәтниң (Саһидәм Зайитова) жигити Ельяр (Ялқунжан Ярмуһәмәтов) ойлимиған йәрдин Зумрәтниң дадисиниң иштин кәткәнлигини ахмақлиққа җоруп, уни һақарәтләветиду. Келәчәк йолдишиниң бу сөзлиригә чидимиған Зумрәтму бош кәлмәйду. У дадисиниң дунияда әң адил вә әмгәкчан адәм екәнлигини ейтип, Ельярға турмушқа чиқиштин ялтийиду. Буниңдин сирт, Қудрәт Батуроғлиниң иштин кәткәнлигидин хәвәр тапқан талай дост-бурадәрлири билән тонушлири уларниң аилисидин үз өрүп, мунасивитини үзиду. Әнди аспирантурида оқуйдиған оғли Шөһрәт (Турсунҗан Илиев) болса, дадисиниң бу қарариға қәтъий қарши чиқип, наһайити қопаллиқ билән бүгүнки заманда пәқәт хошамәтчилик яки тонуш-билишләр арқилиқ яшаш мүмкин екәнлигини ейтип, атисини аддий сөз билән ейтсақ, тик чүшириду. Өз пәрзәндидин мундақ сөзләрни аңлаймән дәп әсла ойлимиған Қудрәт Батуроғлиниң жүрәк кесили қозғилип, ахири ағриқханида вапат болиду.
Әсәрниң қисқичә мәзмуни әйнә шундақ. Бу йәрдә шуни ениқ көрүшкә болидуки, әсәрдә тәсвирләнгән көрүнүш – бизниң җәмийитимиздики сақаймас ағриқларниң биридур. Шундақ екән, әсәрниң тәрбийәвий тәрәптин көпчиликкә берәри, әлвәттә, көп. Ишәшлик ейтайлаймизки, ушбу әсәрни көргән талай инсанлар вақиәлик қәһриманлири ичидин өзлирини тонувалди. Демәк, айрим сәвәпләргә бола, хелә узун вақит тамашибин диққитигә һавалә қилинмай келиватқан әсәрниң театр репертуарида алаһидә орун егиләйдиғанлиғиға ишәнчимиз камил. Әнди уни сәһнигә елип чиққанлар тоғрилиқ тохталсақ, болупму әсәрни сәһниләштүргән Алимҗан Әйсаев билән униң ассистенти Гүлбаһар Насированиң көп күч чиқарғанлиғини алаһидә тәкитлигүмиз келиду. Уларға әсәр тәрҗимә қилинишқа башлиған 2018-жилдин етиварән, бүгүнгә қәдәр, тинимсиз, һәтта иштин сирт вақитлардиму ишләшкә тоғра кәлгән. Рольларни иҗра қилған яш актерларму әсәргә қизиқип, униң утуқлуқ чиқишиға өзлириниң һәссисини қошти. Жуқурида исми аталған актерлар қатариға Қудрәт Батуровниң қол астида ишләйдиған Мәһкәмовниң ролини ойниған Қудрәт Йүсүпов билән натонуш кишиниң ролидики Мәһәмдин Савутов вә аммивий көрүнүшләрдики театрниң драма вә балет трупписиниң артистлириниму киргүзүшкә болиду. Чүнки улар өзлириниң зиммисигә жүкләнгән вәзипиниң һөддисидин утуқлуқ чиқти.
Әсәрдин тамашибинларму чоңқур тәсират алди десәк, мубалиғә әмәс. Униңда мәзмун-маһийити җәһәттин бүгүнки биз яшаватқан заманниң әйнән көрүнүши тәсвирләнгәнликтин, шундақ хуласә чиқиришқа толуқ асас бар. Жираққа бармайла, еғир ағриққа муптила болуп, хизмитиңдин айрилсаң, дәрһал мунасивити өзгиридиған яру-бурадәрлиримиз йенимиздин тепилидиғанлиғини нәзәргә алсақ, «Өз ихтияри билән» намлиқ әсәр дәл шундақ «йеқинлиримиз» тоғрилиқ екәнлиги талашсиз. |
